وقتی صحبت از سوغات اردبیل به میان می‌آید، تنها خوراکی‌ها و صنایع دستی مدنظر نیستند؛ بلکه فرهنگ کهن، سنت‌های اصیل، آداب‌ورسوم مردم و شیوه زندگی منحصربهفرد این خطه نیز بخشی از یادگارهای ارزشمند سفر به اردبیل به شمار می‌آید. اردبیل یکی از شهرهای تاریخی و بااهمیت ایران است که در دل خود، گنجینه‌ای از آیین‌های مردمی، هنرهای دستی، طبیعتی چشم‌نواز و غذاهای سنتی کم‌نظیر را جای داده است. اما در میان همه این جذابیت‌ها، سوغاتی‌های خوراکی اردبیل جایگاه ویژه‌تری در ذهن مسافران دارند.
بدون شک یکی از نمادهای اصلی سوغات اردبیل، عسل طبیعی سبلان است. این عسل در دامنه‌های پرگل و سرسبز کوه سبلان تولید می‌شود؛ جایی که پوشش گیاهی متنوعی از جمله گیاهان دارویی مانند آویشن، گون، پونه و گل‌های کوهستانی رشد می‌کند. زنبورها با تغذیه از این گیاهان، عسلی تولید می‌کنند که هم طعم و رایحه‌ای دلپذیر دارد و هم سرشار از خواص درمانی است.
عسل سبلان به دلیل خلوص بالا، شکرک نزدن، و خواص ضدالتهابی، ضدعفونی‌کننده و تقویت‌کننده سیستم ایمنی، در سراسر ایران شناخته‌شده است. تنوع طعمی این عسل‌ها نیز جالب توجه است؛ از عسل چهل گیاه و عسل گشنیز گرفته تا عسل آویشن، گون و پونه، هر کدام با ویژگی‌های خاص خود برای سلیقه‌ها و نیازهای مختلف مناسب‌اند.
برای خرید این عسل ناب، می‌توانید به بازارچه‌های محلی، تعاونی‌های زنبورداری، فروشگاه‌های محصولات ارگانیک یا غرفه‌های اطراف دامنه‌های سبلان سر بزنید. همچنین برخی تولیدکنندگان معتبر، عسل خود را با برچسب اصالت و ضمانت کیفیت عرضه می‌کنند که برای خرید مطمئن بسیار توصیه می‌شود.
عسل سبلان یکی از بهترین انتخاب‌ها برای سوغاتی دادن به عزیزان است. ترکیب آن با دیگر شیرینی‌ها و خوراکی‌های سنتی مانند حلوای سفید، حلوای سیاه، باقلوا، قرابیه و تخمه آفتابگردان اردبیل می‌تواند یک بسته سوغات خوشمزه و سالم برای خانواده و دوستانتان باشد.
از کهن‌ترین و مقوی‌ترین شیرینی‌های اردبیل، قره حلوا یا حلوای سیاه است که بیشتر در روزهای سرد سال مصرف می‌شود. این حلوا از ترکیب جوانه گندم، شیره انگور، کره حیوانی، کنجد و گردو تهیه می‌شود و رنگ تیره آن به‌دلیل استفاده از عصاره جوانه گندم و شیره طبیعی است.
طعم گرم، انرژی‌زا و شیرین این حلوا باعث شده در بین مردم محلی جایگاه ویژه‌ای داشته باشد. قره حلوا، علاوه‌بر اینکه به‌عنوان یک خوراکی خوشمزه سرو می‌شود، در طب سنتی نیز برای تقویت عمومی بدن، رفع خستگی و درمان کم‌خونی توصیه شده است.
آغ حلوا که به معنای حلوای سفید است، شیرینی‌ای لطیف، معطر و خوش‌رنگ است که بیشتر در نواحی جنوبی اردبیل به‌ویژه در شهرستان خلخال تهیه می‌شود. این حلوا ترکیبی از آرد برنج، شکر، کره، زعفران و گلاب است که با ظرافت خاصی پخته می‌شود.
از آغ حلوا معمولاً در مراسم مذهبی، جشن‌های خانوادگی، و به‌ویژه عروسی‌ها استفاده می‌شود و گاه آن را در بسته‌بندی‌های زیبا به‌عنوان هدیه‌ای ارزشمند بین مهمانان توزیع می‌کنند.
در هوای سرد و کوهستانی اردبیل، خوراکی‌هایی با طبع گرم طرفداران زیادی دارند. یکی از محبوب‌ترین این خوراکی‌ها حلوای زنجبیلی است؛ شیرینی‌ای بسیار خوش‌عطر و مقوی که با استفاده از آرد گندم، پودر قند، زنجبیل، زعفران، کره حیوانی (یا گاهی روغن جامد) تهیه می‌شود.
در برخی نسخه‌های محلی، از پودر هل، گردوی خردشده یا حتی دارچین نیز برای طعم‌دهی بیشتر استفاده می‌کنند. رنگ طلایی این حلوا، عطر تند زنجبیل، و بافت نرم آن باعث شده تا در ماه رمضان، فصل زمستان و حتی به‌عنوان میان‌وعده‌ای درمانی جایگاه ثابتی داشته باشد. حلوای زنجبیلی برای کسانی که دچار سردی مزاج، ضعف سیستم ایمنی یا خستگی عمومی هستند، بسیار مفید است.
در کنار شیرینی‌ها و فرآورده‌های سنتی، تخمه آفتابگردان یکی از خوشمزه‌ترین و محبوب‌ترین سوغاتی‌های خوراکی استان اردبیل به شمار می‌آید. این دانه روغنی ارزشمند در خاک حاصلخیز و آبوهوای معتدل و کوهستانی اردبیل به‌خوبی رشد می‌کند و محصولی با کیفیت بالا و طعم دلپذیر به‌دست می‌دهد.
تخمه آفتابگردان اردبیل بیشتر در مناطق دشت مغان، پارس‌آباد و بخش‌هایی از مشگین‌شهر و نیر کشت می‌شود و به‌دلیل دانه‌های درشت، پوست نازک و طعم خوش، در بازارهای داخلی و حتی صادراتی جایگاه ویژه‌ای دارد.
تخمه آفتابگردان در اردبیل با طعم‌های متنوعی فرآوری می‌شود؛ از نوع شور و تند گرفته تا زعفرانی، نمکی، سرکه‌ای یا ساده. برخی تولیدکنندگان محلی حتی طعم‌هایی با ادویه‌های بومی منطقه تولید می‌کنند که تجربه‌ای جدید از این خوراکی آشنا را رقم می‌زند. مصرف این تخمه‌ها به‌عنوان تنقلاتی سالم و خوشمزه در دورهمی‌ها، سفرها و حتی محل کار بسیار رایج است.
در میان شیرینی‌های سنتی اردبیل، شکلات رُسته جایگاه ویژه‌ای دارد؛ خوراکی‌ای اصیل با قدمتی بیش از یک قرن که تنها در اردبیل تهیه می‌شود. این شیرینی خاص، حاصل ترکیبی از مواد طبیعی و مقوی مانند شیر تازه، کره، خامه، سرشیر، کاکائو، کلوکز و مغز گردو است که طی حدود ۲۴ ساعت با مهارت و دقت قنادان محلی آماده می‌شود.
برخلاف بسیاری از شکلات‌ها، در تهیه شکلات رسته از آرد استفاده نمی‌شود و همین موضوع باعث می‌شود بافتی منحصربهفرد، لطیف و در عین حال غلیظ داشته باشد. این شکلات در قالب‌های سنتی فلزی ریخته و با دست یا دستگاه‌های دستی برش داده می‌شود که جلوه‌ای سنتی و دلنشین به آن می‌دهد.
شکلات رسته در سال ۱۳۹۹، همراه با چند اثر فرهنگی دیگر استان، به عنوان یکی از آثار میراث ناملموس ایران به ثبت ملی رسید. این ثبت نه تنها گواهی بر ارزش تاریخی و فرهنگی آن است، بلکه نشان‌دهنده اهمیت این شیرینی در سبک زندگی و خوراک مردم اردبیل نیز هست. این شکلات انرژی‌زا، خوش‌طعم و مقوی است و مصرف آن، به‌ویژه در فصل‌های سرد سال، بسیار توصیه می‌شود. برای تجربه طعم اصیل شکلات رسته، بهتر است از شیرینی‌پزی‌ها و فروشگاه‌های معتبر محلی خرید کنید.
باقلوا را شاید در بسیاری از شهرهای ایران و کشورهای همسایه دیده باشید، اما باقلوا اردبیل ویژگی‌هایی دارد که آن را از سایر نمونه‌ها متمایز می‌کند. این شیرینی با لایه‌هایی بسیار نازک و منظم از خمیر مخصوص تهیه می‌شود که با مغز گردوی خردشده، کره حیوانی، زعفران، هل و شربت غلیظ و معطر ترکیب شده‌اند.
طرز تهیه سنتی این باقلوا به دقت و مهارت زیادی نیاز دارد و همین موضوع باعث شده تا بسیاری از خانواده‌ها در اردبیل آن را فقط از قنادی‌های قدیمی و شناخته‌شده تهیه کنند. یکی از رازهای محبوبیت این شیرینی، استفاده از مواد اولیه تازه و بدون افزودنی‌های صنعتی است.
باقلوا اردبیل نه‌تنها خوش‌عطر و خوش‌طعم است، بلکه به‌دلیل وجود مغز گردو، کره و زعفران، ارزش غذایی بالایی دارد و سرشار از انرژی، پروتئین، ویتامین‌های گروه B و چربی‌های مفید است. این شیرینی سنتی معمولاً در جعبه‌های شکیل بسته‌بندی می‌شود و گزینه‌ای ایده‌آل برای هدیه دادن در مراسمی مانند عید نوروز، تولد، جشن‌های خانوادگی و دید و بازدیدها به حساب می‌آید. همچنین ترکیب آن با چای ایرانی یا قهوه ترک تجربه‌ای لذت‌بخش برای علاقه‌مندان به شیرینی‌های شرقی فراهم می‌کند.
در میان سوغاتی‌های متنوع اردبیل، سرشیر و کره محلی جایگاه ویژه‌ای دارند. این دو محصول لبنی که از دیرباز بخشی از سفره صبحانه مردم منطقه بوده‌اند، به دلیل کیفیت بالا، طعم بی‌نظیر و ارزش غذایی فراوان، هم در میان بومی‌ها محبوب هستند و هم در میان مسافرانی که به‌دنبال تجربه طعم‌های اصیل ایرانی‌اند. شرایط اقلیمی خاص اردبیل، مراتع سرسبز و دامداری سنتی باعث شده تا این محصولات از شیر تازه گاو یا گوسفند تولید شده و طعم و کیفیتی منحصربهفرد داشته باشند.
سرشیر اردبیل با درصد بالای چربی، معمولاً پس از جوشاندن شیر و سرد شدن آن به‌صورت طبیعی از سطح ظرف جمع‌آوری می‌شود. در کنار آن، کره محلی از زدن دوغ به روش سنتی تهیه شده و بافتی نرم و عطر و طعمی دلنشین دارد. این دو محصول به‌ویژه زمانی که با عسل سبلان سرو می‌شوند، یک صبحانه کامل و مقوی را تشکیل می‌دهند که برای حفظ انرژی بدن در آبوهوای سرد منطقه بسیار مفید است.
سرشیر و کره را می‌توان به شکل خام یا در کنار نان تازه، پودر قند، دارچین، پودر نخودچی، زعفران یا هل مصرف کرد. همچنین در تهیه غذاهایی مانند آش، شیربرنج، خورشت‌های سنتی و حلوا نیز از این مواد استفاده می‌شود. این فرآورده‌های لبنی علاوه بر خوشمزگی، خواص درمانی هم دارند. آنها حاوی ویتامین‌های A، D و K، اسیدهای چرب مفید و مواد مغذی هستند که در تقویت سیستم ایمنی، بهبود عملکرد قلب، کمک به درمان کم‌خونی، کاهش دردهای مفصلی و حفظ سلامت پوست و مو مؤثرند. البته مصرف آنها برای افرادی با مشکلات قلبی یا چربی خون باید با احتیاط و زیر نظر پزشک صورت گیرد.
سرشیر و کره محلی اردبیل اغلب در ظروف سنتی مانند قابلمه‌های فلزی یا ظرف‌های پلاستیکی در بازارهای محلی عرضه می‌شوند و اطلاعاتی مثل تاریخ تولید و نام تولیدکننده روی آنها درج می‌شود. بازار بزرگ اردبیل، محله عالی‌قاپو و فروشگاه‌های لبنیات سنتی از بهترین مکان‌ها برای خرید این محصولات تازه و اصیل هستند. اگر به‌دنبال سوغاتی طبیعی، خوشمزه و مقوی هستید، سرشیر و کره اردبیل انتخابی عالی خواهند بود.
قند چوریی، یکی از شیرینی‌های سنتی و خوش‌طعم استان اردبیل است که در گروه نان‌های شیرین محلی قرار می‌گیرد و بیشتر در منطقه خلخال تهیه می‌شود. این شیرینی به‌دلیل داشتن پودر قند در ترکیبش، به نام قند چوریی شناخته می‌شود. در واقع واژه «چوریی» به معنای «پودری» یا «پاشیده‌شده» است، چرا که روی آن با لایه‌ای از پودر قند پوشیده می‌شود. این شیرینی خوشمزه معمولاً از آرد برنج، پودر قند، روغن و زعفران درست می‌شود و به دلیل عطر و طعم دلنشین، جایگاه خاصی در میان سوغات اردبیل دارد.
قند چوریی بیشتر در مناسبت‌هایی مانند نوروز، عید فطر و عید قربان تهیه می‌شود و اغلب در کنار نوشیدنی‌هایی مثل چای، شیر، قهوه یا دوغ سرو می‌گردد. این شیرینی را معمولاً در وعده صبحانه یا عصرانه میل می‌کنند و بافت لطیف و طعم ملایمش، آن را به یکی از خوراکی‌های مورد علاقه محلی و مسافران تبدیل کرده است. قند چوریی در دو نوع خشک و تر تهیه می‌شود. در نوع خشک آن، پودر قند را با آب جوش حل کرده و با آرد برنج ترکیب می‌کنند. این خمیر روی سینی پهن شده و با موادی مانند زعفران، خامه، خشکبار یا کارامل تزئین می‌شود. پس از خشک شدن، آن را به شکل قطعات کوچک برش می‌دهند و در جعبه‌هایی برای نگهداری و فروش بسته‌بندی می‌کنند.
در نوع تر قند چوریی، ترکیب متفاوتی استفاده می‌شود. در این روش آرد برنج را با روغن و زعفران ترکیب کرده و پس از پخش خمیر به‌صورت نازک روی سینی، با مواد تزئینی مشابه پوشانده می‌شود. سپس آن را در فر می‌پزند و در مرحله آخر، شیره‌ای از قند حل‌شده را روی آن می‌ریزند تا شیرینی حالتی مرطوب، معطر و جذاب پیدا کند.
قند چوریی فقط یک نان شیرین ساده نیست، بلکه بخشی از فرهنگ خوراکی مردم اردبیل است که با هر لقمه‌اش، طعمی از سنت و اصالت را به‌همراه دارد. در سفر به اردبیل، اگر به‌دنبال سوغاتی خاص و متفاوت هستید، این شیرینی خوش‌عطر می‌تواند انتخابی ارزشمند و ماندگار باشد.
شیرینی قرابیه یکی از خوشمزه‌ترین و سنتی‌ترین شیرینی‌های شهر اردبیل و دیگر مناطق ترک‌زبان کشور است. این شیرینی با ترکیبی از بادام، شکر، سفیده تخم‌مرغ و کمی آبلیمو تهیه می‌شود و معمولاً به شکل دایره‌ای یا مثلثی با تزئینی از پودر قند روی آن شناخته می‌شود. قرابیه بیشتر در مراسم‌هایی مانند نوروز، جشن‌های عروسی، تولدها و اعیاد تهیه و سرو می‌شود.
در اردبیل، این شیرینی را می‌توان به‌راحتی در بازارچه‌ها و شیرینی‌فروشی‌های سنتی پیدا کرد. هنگام خرید قرابیه باید به تازگی و کیفیت آن دقت کرد. استفاده از بادام مرغوب و خوش‌عطر، سفیده تازه تخم‌مرغ و آبلیموی طبیعی نقش مهمی در طعم نهایی آن دارند. همچنین رعایت اصول بهداشتی در پخت و بسته‌بندی قرابیه از اهمیت زیادی برخوردار است، به‌ویژه اگر قصد خرید آن به‌عنوان سوغات را داشته باشید.
قرابیه نه‌تنها طعم دلچسبی دارد، بلکه از نظر ارزش غذایی نیز بسیار مفید است. بادام که ماده اصلی این شیرینی محسوب می‌شود، سرشار از ویتامین E، چربی‌های مفید، پروتئین، منیزیم و آنتی‌اکسیدان است و برای سلامت قلب، پوست، مغز و استخوان‌ها مفید شناخته می‌شود. سفیده تخم‌مرغ نیز دارای پروتئین بالا، کلسیم و ریبوفلاوین است و به تقویت بافت عضلانی و استحکام استخوان‌ها کمک می‌کند. آبلیمو هم به عنوان یک منبع طبیعی ویتامین C، موجب تقویت سیستم ایمنی و پاکسازی بدن می‌شود.
فطیر نیز یکی دیگر از نان‌های سنتی و معروف اردبیل است که طرفداران زیادی دارد. این نان محلی با استفاده از خمیر ترش، شکر، آب و ترکیبی از گرد و دارچین تهیه می‌شود و معمولاً در کنار عسل یا کره سرو می‌شود. فطیر نه‌تنها در سفره‌های صبحانه محلی جایگاه ویژه‌ای دارد، بلکه در مناسبت‌های مذهبی و جشن‌های خانوادگی نیز پخته می‌شود. این نان را می‌توان در نانوایی‌ها و فروشگاه‌های محلی اردبیل به‌صورت گرم یا بسته‌بندی‌شده تهیه کرد.
فطیر علاوه بر طعم دلنشینش، خواص غذایی قابل توجهی دارد. مصرف آن می‌تواند در کاهش کلسترول، تقویت قلب، تنظیم قند خون و رفع خستگی عضلات مؤثر باشد. همچنین برخی ترکیبات آن خاصیت ضدالتهابی و ضدعفونی دارند و برای بدن مفید شناخته شده‌اند. فطیر منبع خوبی از فیبر، پروتئین، ویتامین‌ها و املاح معدنی است و در صورتی که در شرایط مناسب نگهداری شود، می‌تواند برای چند روز در دمای محیط یا چند هفته در یخچال تازه بماند.
در مجموع، چه به دنبال شیرینی‌ای خوشمزه برای پذیرایی باشید و چه سوغاتی خاص و اصیل برای دوستانتان، قرابیه و فطیر اردبیل می‌توانند انتخابی شیرین و سالم باشند که عطر و طعم سنتی این شهر را با خود به همراه دارند.
جاجیم یکی از سوغات معروف و ارزشمند اردبیل است که به عنوان یک هنر دستی اصیل شناخته می‌شود. جاجیم نوعی پارچه‌بافی سنتی است که با نخ‌های رنگی و طرح‌های متنوع و زیبا به صورت کاملاً دستی تولید می‌شود. این پارچه‌ها با رنگ‌های شاد و نقش‌های منحصر به فرد خود، جلوه‌ای از فرهنگ غنی و هنر مردمان دیار اردبیل به نمایش می‌گذارند.
هنر جاجیم‌بافی در اردبیل قدمتی طولانی دارد و نسل به نسل منتقل شده است. عشایر و بافندگان محلی با بهره‌گیری از منابع طبیعی و شرایط اقلیمی منطقه، انواع مختلفی از جاجیم‌ها را در اندازه‌ها و کاربردهای گوناگون می‌بافند. جاجیم‌ها معمولاً به عنوان پتو، روانداز، فرش سبک، رومبلی، رودستک و حتی کوله‌پشتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
جاجیم به دلیل وزن سبک و حجم کم، سوغاتی مناسب برای گردشگرانی است که به دنبال خرید صنایع دستی سنتی و بومی می‌گردند. همچنین تنوع رنگ و طرح در جاجیم باعث می‌شود بتوان آن را با سلیقه‌های مختلف هماهنگ کرد. کاربردهای گسترده این پارچه در خانه، محل کار و سفر باعث شده تا جاجیم از سوغاتی‌های محبوب اردبیل باشد.
گلیم نیز یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین صنایع دستی ایران است که در اردبیل شهرت خاصی دارد و به عنوان سوغاتی محبوب گردشگران شناخته می‌شود. گلیم‌های اردبیل از طبیعت، فرهنگ و آداب محلی الهام گرفته و با نقش‌های متنوع و رنگ‌های زنده بافته می‌شوند. نقش‌هایی مانند سماور سینی، خرچنگ، گردونه مهر، اژدها، چشم نظر، پروانه، گل و بوته و حصیر از جمله طرح‌های رایج در گلیم‌های این منطقه هستند.
گلیم‌های اردبیل نه تنها زیبایی چشم‌نوازی دارند بلکه به گفته برخی پژوهشگران، رنگ‌ها و طرح‌های آنها تأثیر مثبتی بر روح و روان انسان دارند و به ایجاد آرامش و شادی کمک می‌کنند. بنابراین خرید گلیم به عنوان سوغاتی علاوه بر جذابیت ظاهری، می‌تواند به سلامت روان شما نیز کمک کند و خاطره‌ای ماندگار از سفر به اردبیل باشد.
پلاس نوعی گلیم پشمی یک‌رو است که در استان اردبیل به‌عنوان یکی از سوغاتی‌های ارزشمند و محبوب شناخته می‌شود. این بافته که به گلیم پشمین نیز معروف است، از لحاظ ساختار و شیوه بافت شباهت زیادی به گلیم دارد، اما با استفاده از نخ‌های پشمی و رنگ‌های طبیعی تهیه می‌شود. پلاس‌بافی در مناطق مختلف اردبیل رواج دارد و هنرمندان محلی با بهره‌گیری از الگوهای متنوع و زیبا، نقش‌هایی از گل‌ها، حیوانات، طرح‌های هندسی و موتیف‌های سنتی را بر روی آن می‌آفرینند. این پارچه‌ها کاربردهای گوناگونی دارند؛ از زیرانداز گرفته تا پتوی سبک، رختخواب، فرش‌های کوچک و حتی دستمال سفره‌هایی که در خانه‌های محلی استفاده می‌شوند.
این هنر قدیمی ریشه در تاریخ ایران دارد و گفته می‌شود قدمت آن به دوره اشکانیان بازمی‌گردد، به‌طوری که در متون و آثار تاریخی از آن یاد شده است. بافندگان اردبیلی با حفظ این سنت باستانی، هنر پلاس‌بافی را به‌خوبی زنده نگه داشته و آن را به نسل‌های بعدی منتقل کرده‌اند. به همین دلیل، پلاس به‌عنوان یک سوغات خاص، با ارزش فرهنگی و هنری بالا برای گردشگرانی که به اردبیل سفر می‌کنند، محبوبیت زیادی دارد و یادگاری ماندگار از این سفر به حساب می‌آید.
ظرف‌های مسی از دیگر صنایع دستی برجسته اردبیل هستند که شهرتی دیرینه دارند و جزو زیباترین آثار هنری این شهر به شمار می‌روند. مسگری در اردبیل هنری باستانی است که بسیاری از خانواده‌ها و کارگاه‌های کوچک و بزرگ به آن مشغول هستند و تولید ظروف متنوعی مانند قابلمه، دیگ، سینی، کاسه، کتری، قوری، لگن و دیگر وسایل آشپزخانه را انجام می‌دهند. این ظروف علاوه بر جلوه زیبایی که دارند، به خاطر خواص طبی و بهداشتی مس، در بهبود طعم غذا و حفظ سلامت مصرف‌کنندگان نقش مهمی ایفا می‌کنند.
ظروف مسی اردبیل در دو دسته کلی ساده و تزئین‌شده عرضه می‌شوند؛ برخی با نقاشی‌ها و حکاکی‌های ظریف و هنرمندانه زینت یافته‌اند که برای تزیین و هدیه دادن بسیار مورد توجه‌اند، در حالی که نمونه‌های ساده‌تر بیشتر برای استفاده روزمره و کاربردی تولید می‌شوند. بازار قدیم اردبیل و فروشگاه‌های صنایع دستی بهترین مکان‌ها برای تهیه این ظروف هستند و قیمت آنها بسته به اندازه، طرح، کیفیت ساخت و درجه هنری متفاوت است. علاوه بر جنبه تزئینی، این ظروف به دلیل دوام بالا و خاصیت ضد باکتریایی مس، همچنان در بسیاری از خانه‌های محلی استفاده می‌شوند و از این حیث ترکیبی از هنر و کاربرد عملی محسوب می‌گردند.
نقاشی روی چرم یکی از هنرهای سنتی و شاخص استان اردبیل است که علاوه بر زیبایی چشمگیر، کاربردهای متنوعی نیز دارد. در این هنر از چرم گوسفندی دباغی‌شده به رنگ کرم استفاده می‌شود که نقاشان محلی با دست و بدون کمک ابزارهای ماشینی، طرح‌های متنوعی از طبیعت، حیوانات وحشی، مناظر تاریخی و نمادهای فرهنگی منطقه را روی آن خلق می‌کنند. این هنر بیش از هفتاد سال قدمت دارد و به‌عنوان میراثی گران‌بها توسط نسل‌های مختلف هنرمندان اردبیلی حفظ و به‌روزرسانی شده است.
نقاشی روی چرم در اردبیل نه تنها یک نوع هنر بصری است بلکه نقش مهمی در حفظ هویت فرهنگی و تاریخ منطقه ایفا می‌کند. این مهارت به‌صورت استاد و شاگردی از گذشته تا امروز منتقل شده و هنرمندان با عشق و دقت هر روز آثار جدیدی را خلق می‌کنند. محصولات نقاشی شده روی چرم بسیار متنوع هستند و شامل انواع کیف‌های دستی و کوله‌پشتی، کفش‌های محلی، کلاه، جعبه‌های تزیینی، قاب عکس، کتاب‌های چرمی و جامدادی می‌شوند که هرکدام علاوه بر جنبه کاربردی، جلوه‌ای هنری نیز دارند.
بازار این هنر در اردبیل بسیار فعال است و علاقه‌مندان بسیاری چه به عنوان سوغات و چه برای تزئین منزل به دنبال خرید آن هستند. قیمت این آثار وابسته به اندازه، کیفیت چرم و پیچیدگی طرح است و هر چه کار ظریف‌تر و دقیق‌تر باشد، ارزش آن بالاتر می‌رود. علاوه بر این، برخی از هنرمندان برای ایجاد جلوه‌های خاص از رنگ‌های طبیعی و گیاهی استفاده می‌کنند که باعث دوام بیشتر و زیبایی منحصربه‌فردی در نقاشی‌ها می‌شود.
این هنر علاوه بر ارزش اقتصادی، نمادی از خلاقیت، فرهنگ و تاریخ مردم اردبیل است که هر قطعه آن داستانی از فرهنگ اصیل این دیار را به نمایش می‌گذارد. در سفر به اردبیل، تهیه یک اثر نقاشی شده روی چرم می‌تواند یادگاری ارزشمند و ماندگار باشد که هم جلوه‌ای از هنر بومی و هم کاربردی در زندگی روزمره دارد.
در اردبیل، سوغات متنوع و خوشمزه‌ای وجود دارد که می‌توانید در بازارها و مراکز خرید مختلف این شهر به راحتی آنها را تهیه کنید. مسافران و گردشگران این شهر با مراجعه به فروشگاه‌های معتبر می‌توانند محصولات با کیفیت و قیمت مناسب را خریداری کنند، هرچند در برخی مغازه‌ها ممکن است کیفیت سوغات مورد نظر پایین‌تر باشد. به‌خصوص برای خرید شیرینی‌های محلی و حلواهای خاص، قنادی‌های معتبری در سطح شهر فعال هستند که محصولات اصیل و خوش‌طعم ارائه می‌دهند.
بازار سنتی اردبیل یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین مراکز خرید این شهر است که انواع سوغات را در خود جای داده است. در این بازار می‌توانید لبنیات تازه و باکیفیت، تخمه آفتابگردان در طعم‌های مختلف و شیرینی‌های محلی را بیابید. علاوه بر خوراکی‌ها، بازار اردبیل محل عرضه صنایع دستی مثل ظروف مسی و محصولات هنری دیگر نیز هست. این بازار به دلیل تنوع کالا و دسترسی آسان، یکی از بهترین گزینه‌ها برای خرید سوغات به شمار می‌رود.
میدان تاریخی عالی قاپو در قلب شهر نیز جای مناسبی برای تهیه عسل مرغوب و حلواهای سنتی اردبیل است. این میدان که به دوران صفویه بازمی‌گردد، علاوه بر اهمیت تاریخی و مذهبی، به عنوان یک مرکز خرید محبوب بین مردم شناخته شده است. قرار گرفتن در نزدیکی بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی و مقبره شاه اسماعیل صفوی، این مکان را به یکی از نقاط شاخص گردشگری و خرید تبدیل کرده است.
برای علاقمندان به صنایع دستی با کیفیت بالا، سفر به شهرهای خلخال و مشگین‌شهر توصیه می‌شود. این مناطق به خاطر تولید گلیم، جاجیم، قالی و مسند، همچنین لباس‌های سنتی دست‌دوز و سازهای محلی مانند سه‌تار، کمانچه و تنبک مشهورند. آثار هنری این شهرها به‌دلیل دقت و ظرافت در بافت و ساخت، جزو بهترین‌های استان اردبیل محسوب می‌شوند.
شهر سرعین نیز علاوه بر داشتن چشمه‌های آب گرم طبیعی، بازارچه‌های محلی دارد که می‌توان در آنها سوغات خوراکی مانند حلوای زنجبیلی، حلوای سفید، قچکورگی، قند چوریی و قطاب عسلی را خریداری کرد. این خوراکی‌ها به‌دلیل طعم بی‌نظیر و کیفیت بالایی که دارند، بین گردشگران بسیار محبوب‌اند و یادگاری شیرینی از سفر به این منطقه خواهند بود.
در کل، برای خرید سوغات اردبیل، بهتر است به بازارهای اصلی و شناخته‌شده مراجعه کنید تا علاوه بر تضمین کیفیت، تجربه‌ای خوشایند از خرید در این شهر تاریخی و فرهنگی داشته باشید.
