قلعه سریزد
قلعه سریزد یک قلعه افسانهای تاریخی ساخته شده در دوره ساسانی )قرن 3 تا 7 میلادی) است. در نزدیکی جاده یزد - کرمان (حدود 50 کیلومتری خارج از یزد) در کنار روستای سریزد که در گذشته به عنوان یکی از ورودیهای شهر یزد استفاده می شده و قبل از اسلام به فرافر معروف بوده است واقع شده است و یکی از بزرگترین و زیباترین قلعههای شهرستان مهریز به همراه قلعه مهرپادین است.
در نگاه اول از بیرون، تصور خواهید کرد که در پشت دیوارهای آجری چیزی بیش از ویرانههای یک قلعه قدیمی نخواهید دید. پس از عبور از پل بر روی خندق اطراف قلعه، تصاویری جذاب در جلوی چشمان شما ظاهر میشوند. پشت دیوارهای آجری، اولین صندوق امانات ایران و جهان است که در دوره ساسانیان ساخته شده است. این قلعه به یک جاذبه گردشگری تبدیل شده و در نزدیکی دو کاروانسرا واقع شده است. این قلعه شگفت انگیز قدیمی در صورت تهاجم به عنوان صندوق امانات بزرگ (یکی از قدیمی ترین و بزرگترین صندوق های سپرده بانکی در ایران) مورد استفاده قرار می گرفت، که در آن ساکنان می توانستند اشیای قیمتی مانند طلا و جواهرات و همچنین موارد دیگری مانند غذا یا غلات را در آن نگهداری کنند. در اطراف قلعه سریزد چاله ای با عرض تقریبی شش متر و عمق چهار متر وجود دارد که برای محافظت از قلعه در برابر دشمنان از نی پوشیده می شده و به دلیل کم آب بودن روستای سریزد خندق از آب پر نمیشده است.
این قلعه دارای دو درب است که یکی درب اصلی و دیگری درب نگهبان است. درب اصلی به طرف پایین باز شده تا به عنوان پلی برای ورود و بیرون رفتن از قلعه عمل کند. در صورت عبور دشمنان از درب اصلی، درب نگهبان كه از فلز ساخته شده بود بسته بوده به طوری که نگهبانان میتوانستند آب جوش و قیر مذاب را روی مهاجمان بریزند. قلعه دارای دو حصار بود. حصار داخلی قلعه با ارتفاع 9 متر شامل شش برج و حصار بیرونی به ارتفاع 6 متر شامل سه برج گرد بود. لبه های حصار همه دارای چاله هایی برای سربازانی است که به سمت دشمنان تیراندازی کنند. این قلعه در هنگام وقوع جنگ، مکانی امن برای روستائیان بود. اگر یک حمله به لایههای خارجی نفوذ کند، میتوان دیوارهای داخلی را ساخت که ساختار را غیرقابل نفوذ می کند. این قلعه از آجر و گل خشت در سه طبقه با 468 اتاق ساخته شده است. طبقه اول به افراد طبقه کم درآمدتر، طبقه دوم به افراد طبقه متوسط و طبقه سوم به افراد ثروتمند اختصاص داشته است. این قلعه به گونهای ساخته شده که هر طبقه دارای یک ورودی پنهان و باریک است که ورود متجاوزان را تقریبا غیرممکن می کند. برای اینکه بتوانید تمام ورودی ها و اتاق های پنهان را پیدا کنید، به یک راهنما احتیاج دارید. اما اگر بتوانید خود را به بالای بلندترین برج برسانید، از منظره خیره کنندهای رو به کویر و کوه های اطراف، از جمله شیرکوه، مرتفع ترین قله ایران مرکزی، لذت خواهید برد. این قلعه مساحت 7790 متر مربع را در بر می گیرد. . استحکامات بیرونی در دوره صفویه ساخته شده است. قدمت استحکامات داخلی به 1800 سال قبل باز میگردد. در داخل قلعه، تونل های تاریک و باریک ساخته شده اند که فقط یک نفر می تواند در هر لحظه از آن عبور کند. پیچیدگی در فضاهای داخلی به همراه برج و اشکال هندسی ساده و دلپذیر بر روی آنها و نمای بیرونی زیبای بنا از ویژگی های منحصر به فرد آن است که قلعه سریزد را به عنوان یکی از زیباترین قلعه های کشور تبدیل کرده است.