کبوترخانه
افزون بر زیباییهای بیپایان میبد، برج کبوتر یا کبوترخانه، ساختمانی با عملکردی باشکوه است که از سلسله قاجار به جا مانده است. قبل از ورود به ساختمان، اولین چیزی که چشم ما را جلب میکند نمای ساختمان است که با گچ صاف تزئین شده است. پایان صاف گچ برج باعث شده است که مارها از بیرون قادر به بالا رفتن از برج و ورود به آن نباشند، در حالی که پایه سنگ مانع ورود موش ها از زمین میشود.
علیرغم برداشتهای اول، این برج زیبا اهداف نظامی نداشته است . این یک خانه کبوتر جهت جمعآوری کود است. در گذشته، کبوترخانهها در سراسر ایران به منظور جمعآوری فضولات پرندگان ساخته شده بودند. در گذشته کشاورزان میدانستند که فضولات کبوترها کود بسیار غنی و مؤثر برای رشد گیاهان و محصولات زراعی هستند. با توجه به مقادیر بالای نیتروژن، فسفر و پتاسیم، کود بسیار مؤثری ایجاد میشود. این نوع کود کالایی گرانبها بود که قبل از معرفی معادلهای شیمیایی آن مورد استفاده قرار میگرفت.
این نمونه خاص، با کار آجری خوب، قدمتی در حدود 200 سال دارد و فضای لانه سازی برای 4000 پرنده را فراهم کرده است. در این کبوترخانه، کبوتران در کلبههای 20×20 سانتی متر مربع که به صورت دایرهای و در سه طبقه ساخته شده بود زندگی میکردند. در پشت بام چهار برج و یک مناره مرکزی وجود دارد تا کبوتران بتوانند از برج خارج شوند. رنگ داغ مقرنسها کبوترها را به برج جلب میکند. روی سقف، یک گلدان غول پیکر آب برای جلب پرندگان به برج تعبیه شده است و حفرههای ورودی جهت جلوگیری از ورود پرندگان بزرگتر محدود شده است. این برج بسیار هنرمندانه و منظم طراحی شده است تا باد سرد بتواند در تابستان در داخل برج فرو رود. در حالی که، در برابر باد سرد در زمستان نفوذ ناپذیر باشد. اگرچه بیش از 3000 برج کبوتر در اصفهان و بسیاری دیگر در بخشهای دیگری از کشور وجود دارد، اما کبوترخانه میبد قطعا از همه آنها زیباتر است. طرح های گچبری منحصر به فرد از فضای داخلی نقش خارقالعادهای از نور در قسمت داخلی برج ایفا میکند.