تنگه چاهکوه یکی از شگفت‌انگیزترین پدیده‌های طبیعی جزیره قشم است که به‌دلیل شکل‌گیری صخره‌ها و تندیس‌های طبیعی بر اثر میلیون‌ها سال فرسایش، مورد توجه بسیاری از گردشگران قرار گرفته است. این تنگه بخشی از ژئوپارک جهانی قشم به‌شمار می‌رود و به‌عنوان یکی از عجایب هفتگانه این ژئوپارک شناخته می‌شود؛ جاذبه‌ای که دیدار از آن برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی ضروری است.

تنگه چاهکوه در منطقه شهاب از توابع شهرستان قشم و در نزدیکی روستای چاهوی شرقی واقع شده است. این دره تا عمق حدود ۱۰۰ متر در دل سنگ‌های رسوبی نفوذ کرده و مناظری خیره‌کننده را در دل خود جای داده است. مسیرهای تنگ و دیوارهای بلند و صیقلی با اشکال عجیب و طبیعی، فضایی رمزآلود پدید آورده‌اند که باعث می‌شود بازدیدکنندگان لحظاتی خاص و فراموش‌نشدنی را تجربه کنند.

برای رسیدن به تنگه چاهکوه باید ابتدا به میدان درگهان قشم بروید و از آنجا مسیر غربی را در پیش بگیرید. پس از طی حدود ۲۰ کیلومتر، به دوراهی دیرستان می‌رسید که باید مسیر مستقیم را ادامه دهید. با گذر از ۱۱ کیلومتر دیگر، وارد میدانی می‌شوید که باید نخستین جاده سمت راست را انتخاب کنید. از اینجا، حدود ۳۹ کیلومتر دیگر باقی می‌ماند تا به روستای چاهوی شرقی برسید. سپس با پیچیدن به مسیر سمت چپ و طی کردن ۱.۷ کیلومتر، به تنگه خواهید رسید.

خوشبختانه تقریباً تمام مسیر منتهی به این مکان آسفالت است و تنها حدود دو کیلومتر از انتهای راه خاکی بوده که عبور از آن نیز به‌سادگی امکان‌پذیر است. همین دسترسی آسان، در کنار زیبایی طبیعی خیره‌کننده، تنگه چاهکوه را به یکی از مقاصد پرطرفدار گردشگری در قشم تبدیل کرده است.

از آنجایی که جزیره قشم در اقلیم گرم و جنوبی ایران قرار دارد، بهترین زمان بازدید از تنگه چاهکوه فصل‌های خنک سال یعنی پاییز و زمستان است. در این فصول، دمای هوا کاهش می‌یابد و شرایط برای گشت‌وگذار در طبیعت صخره‌ای و بی‌نظیر این منطقه بسیار مطلوب می‌شود. اگر قصد دارید در فصل بهار به قشم سفر کنید، توصیه می‌شود این برنامه را تا پیش از بالا رفتن دمای هوا و حدود اواسط اردیبهشت انجام دهید، زیرا گرمای زیاد در ادامه فصل ممکن است تجربه شما را تحت‌تأثیر قرار دهد.

فصل بهار به‌ویژه ایام نوروز با استقبال قابل‌توجهی از سوی گردشگران همراه است، چراکه قشم در این بازه زمانی، آب‌وهوای معتدلی دارد. با این حال، اگر از گرما فراری هستید، پاییز و زمستان انتخاب عاقلانه‌تری است. ماه‌های دی و بهمن نیز به‌واسطه برگزاری جشنواره‌ها و مراسم بومی، یکی از بهترین زمان‌ها برای سفر به قشم محسوب می‌شوند.

تنگه چاهکوه با ساختار منحصربه‌فرد زمین‌شناسی و فرسایش‌های شگفت‌انگیز، یکی از مقاصد تماشایی در جزیره است که بازدید از آن را نباید از دست داد. البته ناگفته نماند که مسیرهای باریک، سنگی و گاه دشوار این دره، آن را بیشتر برای افرادی با آمادگی جسمانی متوسط به بالا مناسب کرده است. به‌همین دلیل، این مکان چندان برای سالمندان یا افراد دارای ناتوانی‌های حرکتی مناسب نیست.

نام «چاهکوه» بی‌دلیل بر این تنگه گذاشته نشده است. حفره‌ها و چاله‌هایی که در اثر فرسایش در دل دیواره‌ها و کف دره پدید آمده‌اند، جلوه‌ای خاص به آن داده‌اند. علاوه بر این، بومیان منطقه روایت متفاوتی از این نام‌گذاری دارند. آن‌ها سال‌ها پیش، چهار حلقه چاه در ابتدای تنگه حفر کرده‌اند تا از طریق آن‌ها آب شیرین ذخیره کنند. این چاه‌ها نه‌تنها نقش مهمی در تأمین آب منطقه ایفا کرده‌اند، بلکه زیبایی و اصالت خاصی به ابتدای مسیر تنگه داده‌اند.

هنگامی‌که از تنگه بازدید می‌کنید، می‌توانید این چاه‌ها را که با نظمی خاص در دل طبیعت حفر شده‌اند، از نزدیک مشاهده کنید. آب در چهار مسیر اصلی تنگه از طریق شیب طبیعی و کانال‌های باریک به‌سمت این چاه‌ها هدایت می‌شود. برخی تخمین‌ها قدمت این چاه‌ها را تا حدود ۴۰۰ سال نیز عنوان کرده‌اند؛ شاهدی دیگر بر پیوند عمیق انسان و طبیعت در این نقطه شگفت‌انگیز از ایران.

وقتی قدم به این بخش از جزیره هرمز می‌گذارید، چشم‌اندازی بی‌نظیر از شگفتی‌های طبیعی در برابر شما قرار می‌گیرد. در همان ابتدا، تندیس طبیعی و خاصی با نام «سه سر نگهبان» در ورودی تنگه چاهکوه خودنمایی می‌کند؛ سنگی بزرگ که به‌دلیل فرسایش خاص، شکل سه چهره را تداعی می‌کند و گویی از ورودی دره پاسداری می‌کند. کمی جلوتر، چهار چاه تاریخی دیده می‌شوند که مردم بومی برای جمع‌آوری و ذخیره آب شیرین آن‌ها را حفر کرده‌اند. با عبور از کنار این چاه‌ها و ادامه مسیر، شکاف چشمگیری در دل کوه پدیدار می‌شود؛ شکافی به شکل ضربدر یا چهارراه سنگی، که هر مسیر آن به بخشی تازه از دره راه دارد و شما را به کشف زیبایی‌های بیشتری دعوت می‌کند.

دیواره‌های بلند و شگفت‌انگیز تنگه، جلوه‌ای تماشایی دارند؛ در برخی بخش‌ها، ارتفاع آن‌قدر زیاد است که فقط باریکه‌ای از آسمان دیده می‌شود. به همین دلیل، نور آفتاب تنها در برخی نقاط راه خود را به کف دره باز می‌کند. در بخش شمالی تنگه، مسیر نسبتاً باز و دیواره‌ها به‌صورت U شکل هستند. اما هرچه به سمت جنوب پیش می‌روید، مسیر باریک‌تر و شیب دره تندتر می‌شود، به‌طوری‌که تنگه در انتها به شکل V درمی‌آید و عبور از آن دشوارتر می‌شود.

شکل‌های هندسی عجیب، شیارهای منظم و حفره‌های نیمه‌کروی و بیضوی که در اثر فرسایش در سطح سنگ‌ها به‌وجود آمده‌اند، چشم‌اندازی خیال‌انگیز و ماورایی پدید آورده‌اند. این حفره‌ها و شیارها نتیجه‌ی میلیون‌ها سال تأثیر عوامل طبیعی مانند بادهای شدید، باران‌های سیل‌آسا و نور آفتاب بر دیواره‌های آهکی تنگه‌اند. اسید ضعیف موجود در آب باران، به‌مرور در دل سنگ‌ها نفوذ کرده و این فرورفتگی‌ها را گسترش داده است.

از نظر زمین‌شناسی، شکل‌گیری تنگه چاهکوه حاصل شکستگی‌هایی در یک طاقدیس بزرگ است؛ ساختاری طاق‌مانند که در اثر نیروهای درونی زمین شکسته شده و شکاف‌هایی ضربدری پدید آورده است. همین شکستگی‌ها در نهایت چهار مسیر اصلی تنگه را شکل داده‌اند که در یک نقطه به‌هم می‌رسند و چشم‌اندازی منحصر‌به‌فرد خلق می‌کنند.

پوشش گیاهی اطراف منطقه، به‌دلیل اقلیم گرم و بیابانی، بیشتر شامل درختچه‌ها و بوته‌های پراکنده است. حفره‌های بزرگ و کوچک در دیواره‌ها و کف تنگه، پناهگاه خوبی برای پرندگان فراهم کرده‌اند. کارشناسان محیط‌زیست برآورد کرده‌اند که حدود ۱۶ گونه جانوری در این ناحیه زیست می‌کنند که از میان آن‌ها، آهوی کوهی شاخص‌ترین گونه است. این ترکیب از طبیعت خاموش سنگ‌ها و حیات پنهان در دل آن‌ها، تنگه چاهکوه را به یکی از جذاب‌ترین نقاط جزیره قشم بدل کرده است.