اگر به‌دنبال تجربه‌ای متفاوت و شبیه به داستان‌های علمی‌تخیلی هستید، سفر به جنگل دریایی حرا می‌تواند همان مقصد شگفت‌انگیز باشد. این جنگل درختانی همیشه‌سبز دارد که میان آب شور دریا رشد کرده‌اند و تنها با قایق‌سواری از میان آبراهه‌ها می‌توان آن‌ها را دید. پایین رفتن آب، ریشه‌های درهم‌تنیده آن‌ها را نمایان می‌کند و بالا آمدن آب، این جنگل را به منظره‌ای شناور و رؤیایی تبدیل می‌کند.

برای درک بهتر شگفتی‌های این مکان، ابتدا باید با ناخدای محلی گشتی در این جنگل ۲۰۰ کیلومتری در شمال‌غربی جزیره قشم زد و در دل سکوت سبز و درخشان درختان غرق شد. سپس می‌توان به رمز و راز رشد این درختان در محیط شور و مفهوم اکوسیستم مانگرو پی برد. در برخی اوقات نیز، ریشه‌های خاص این درختان همانند یک سیستم طبیعی تصفیه آب عمل کرده و آب اطراف را شیرین‌تر می‌کنند.

جنگل حرا، زیستگاه امنی برای پرندگان مهاجر و گونه‌های گوناگون دریایی و دوزیست است؛ پرندگانی چون حواصیل، اگرت، گیلانشاه و ماهی‌خوار و همچنین موجوداتی مانند خرچنگ، مارماهی، صدف و قورباغه در این منطقه زندگی می‌کنند. این تنوع زیستی باعث شده جنگل حرا به یکی از دیدنی‌ترین نقاط طبیعی ایران تبدیل شود.

این جنگل نه تنها در قشم بلکه در مناطقی مانند بندر خمیر، لافت، جاسک و جزیره هرمز نیز گسترده شده و با مساحتی حدود ۷۵۰۰ هکتار، به‌عنوان یکی از آخرین مجموعه‌های وسیع مانگرو در جنوب غرب آسیا شناخته می‌شود. با وجود ثبت جهانی این منطقه در فهرست یونسکو، تهدیدهایی مانند کم‌آبی، رسوب‌گذاری، ساخت‌وسازهای غیرمجاز و آلودگی‌های انسانی، حیات آن را در معرض خطر قرار داده‌اند.

جنگل حرا از سال ۱۳۵۱ به‌عنوان منطقه‌ای حفاظت‌شده شناخته شد، سپس در سال ۱۳۵۴ به پارک ملی تبدیل و در سال ۱۳۵۶ نیز در فهرست ذخایر زیست‌کره یونسکو ثبت شد. امروزه این جنگل دریایی با نظارت اداره کل محیط زیست استان هرمزگان محافظت می‌شود و در منطقه‌ای به نام تنگه خوران، میان شمال جزیره قشم و بندر خمیر قرار دارد.

برای بازدید از این جنگل باید از بلوار خلیج فارس به سمت قشم حرکت کرد و پس از حدود ۵۲ کیلومتر، با کرایه قایقی همراه با ناخدایی باتجربه وارد مسیرهای آبی شد. شناخت زمان جزر و مد اهمیت زیادی دارد، چون با بالا یا پایین آمدن سطح آب، تردد در میان درختان ممکن است دشوار یا خطرناک شود. البته در صورت بروز مشکل، قایق‌ران‌ها از طریق بی‌سیم یکدیگر را باخبر می‌کنند و امداد می‌رسد.

زمان مناسب سفر به جنگل‌های حرا به علاقه و تحمل شما از شرایط آب‌وهوایی بستگی دارد. اگر شناخت فرهنگ محلی و تعامل با مردم بومی برایتان جذاب است، نیمه بهار تا پایان تابستان زمان خوبی است، چون علاوه بر تجربه زندگی محلی، هزینه‌ها نیز کمتر است. با این حال، گرمای شدید و رطوبت بالای تابستان برای بسیاری از مسافران طاقت‌فرساست. اگر ترجیح می‌دهید در هوای معتدل‌تری به قشم سفر کنید، پاییز، زمستان و اوایل بهار انتخاب بهتری خواهد بود. البته در تعطیلات نوروزی، با وجود آب‌وهوای دلپذیر، شلوغی و افزایش هزینه‌ها را نیز باید در نظر داشت.

به‌طور کلی، هوای این جنگل هیچ‌گاه سرد نمی‌شود و تنها شدت گرما و رطوبت آن در فصول مختلف تغییر می‌کند. برای سفر راحت‌تر و لذت‌بخش‌تر، انتخاب زمان مناسب اهمیت زیادی دارد.

پس از غرق شدن در شگفتی‌های جنگل حرا، اگر بخواهیم نگاهی علمی‌تر داشته باشیم، باید گفت این جنگل‌ها بخشی از اکوسیستم مانگرو هستند که در نواحی استوایی و نیمه‌استوایی جهان رشد می‌کنند و به دلیل ویژگی‌های خاصشان، از اهمیت زیست‌محیطی و پژوهشی بالایی برخوردارند. در ایران این درختان به‌نام "حرا" شناخته می‌شوند و بسته به منطقه، نام‌های محلی دیگری نیز دارند.

اکوسیستم مانگرو شامل زمین‌های مرطوب و جزرومدی در نواحی ساحلی است و پوشیده از گیاهانی سازگار با شوری آب دریا و شرایط دشوار محیطی. جنگل حرا در قشم یکی از بزرگ‌ترین نمونه‌های این نوع جنگل در جهان است و توجه پژوهشگران بسیاری را به خود جلب کرده. این گیاهان به دمای پایین حساس‌اند و برای رشد به شوری خاصی از آب نیاز دارند، اما با وجود شرایط دشوار، بسیار مقاوم‌اند و تنها تهدید واقعی برایشان، دخالت و تخریب انسانی است.

ویژگی جذاب و منحصربه‌فرد درخت حرا در ریشه‌های آن است. این ریشه‌ها که ساختاری پیچیده و شبکه‌مانند دارند، از سطح زمین بالا می‌روند و فضای امنی برای موجودات مختلف ایجاد می‌کنند. از سوی دیگر، ریشه‌ها با کاهش شوری آب، امکان تغذیه درخت را فراهم می‌کنند. همین ویژگی جزرومدی و ورود و خروج آب دریا در این جنگل، سبب تجمع ماهی‌ها و تبدیل این ناحیه به مکان مناسبی برای صید می‌شود.

تکثیر درخت حرا هم خاص است؛ دانه‌ها روی شاخه‌های درخت مادر جوانه می‌زنند و پس از رشد اولیه، به داخل مرداب می‌افتند و ریشه می‌دوانند. برگ‌های این درخت بیضی، سبز براق در بالا و سفید یا خاکستری در پشت هستند و طولی حدود ۵ تا ۷ سانتی‌متر دارند. میوه‌های حرا به شکل بادام‌اند و گل‌های کوچک و طلایی‌رنگ آن که در مردادماه می‌رویند، هرچند به‌سختی دیده می‌شوند، اما بوی خوششان فضا را پر می‌کند.

درخت حرا علاوه بر ارزش زیست‌محیطی، کاربردهای متنوعی در زندگی سنتی و صنعتی داشته است. گاهی از برگ‌های خشک آن به‌عنوان علوفه برای دام استفاده می‌شود و چوبش را برای تولید زغال به کار می‌برند؛ گرچه این چوب گاه به شکل قاچاق نیز برداشت می‌شود. باورهایی وجود دارد که پوست درخت حرا در درمان بیماری‌هایی مثل جذام مؤثر است و شیره آوندهای آن برای رفع مشکلات پوستی به کار می‌رود. همچنین، تانن موجود در این گیاه در صنایع مختلف مانند ساخت جوهر مازو، چسب، تخته و خمیر چوب کاربرد دارد. حتی برخی از مردم قدیم از گل‌ولای این جنگل برای کاهش وزن استفاده می‌کردند.

با در نظر گرفتن این کاربردهای گسترده، روشن است که جنگل حرا تا چه اندازه در معرض آسیب قرار دارد. بهره‌برداری بی‌رویه، استفاده‌های سنتی و صنعتی، و قاچاق چوب، همگی تهدیدی جدی برای ادامه حیات این اکوسیستم ارزشمند به‌شمار می‌روند.