نام «کرمانشاه» ریشهای تاریخی و فرهنگی دارد و در گذر زمان شکلهای مختلفی به خود گرفته است. یکی از نظریهها این است که نام این شهر از واژه «کرمانشاه» گرفته شده که به معنای «پادشاه کرمان» است. این نام به دوره ساسانیان برمیگردد، زمانی که بهرام چهارم، یکی از پادشاهان ساسانی، پیش از رسیدن به سلطنت، فرمانروای منطقه کرمان بوده و پس از به قدرت رسیدن لقب «کرمانشاه» را به خود گرفته است. گفته میشود او این منطقه را به عنوان پاداش به خود اختصاص داد و نامش بر آن باقی ماند.
در برخی منابع قدیمی، این شهر با نامهای دیگری مانند «قرمسین»، «باختران» و «ماهیدشت» نیز شناخته میشده است. نام «باختران» در دورهای از تاریخ معاصر ایران، بهویژه پس از انقلاب ۱۳۵۷، به صورت موقت جایگزین نام کرمانشاه شد، اما بعدها نام تاریخی آن دوباره رسمیت یافت.
در مجموع، ریشه نام کرمانشاه به دوران پادشاهی ساسانیان بازمیگردد و ارتباط نزدیکی با جایگاه این منطقه در تاریخ ایران باستان دارد.
شهر کرمانشاه در غرب ایران و در دامنه رشتهکوههای زاگرس واقع شده است. این شهر مرکز استان کرمانشاه و یکی از مهمترین مناطق غرب کشور به شمار میرود. از نظر جغرافیایی، کرمانشاه در نزدیکی مرز ایران و عراق قرار دارد و همین موقعیت، آن را به نقطهای راهبردی و تاریخی تبدیل کرده است.
کرمانشاه در مسیر ارتباطی استانهای غربی به مرکز کشور قرار دارد و از شمال به استان کردستان، از شرق به همدان، از جنوب به ایلام و لرستان و از غرب به کشور عراق محدود میشود. این موقعیت باعث شده که شهر از گذشته تاکنون، محل گذر کاروانها، لشکرها و تجارت بین شرق و غرب بوده باشد.
براساس آخرین آمار رسمی، جمعیت شهر کرمانشاه حدود ۹۵۰ هزار نفر است که آن را در شمار پرجمعیتترین شهرهای ایران قرار میدهد. جمعیت استان کرمانشاه نیز بیش از دو میلیون نفر تخمین زده میشود. بیشتر مردم این شهر کردزبان هستند و به گویشهای مختلف کردی مانند کلهری و سورانی صحبت میکنند، هرچند زبان فارسی نیز بهطور رسمی و گسترده در ادارهها و مدارس استفاده میشود.
بهترین فصل سفر به کرمانشاه معمولاً بهار، بهویژه ماههای فروردین و اردیبهشت است. در این زمان، هوا معتدل و دلپذیر است، طبیعت منطقه سرسبز و شکوفهدار میشود، و جاذبههای طبیعی مانند طاقبستان، بیستون و کوههای اطراف، جلوهای خاص و دیدنی دارند.
تابستان در کرمانشاه نسبتاً گرم است، بهخصوص در مناطق پاییندست و دشتها، اما در مناطق کوهستانی خنکتر است و میتوان از ارتفاعات مثل اورامانات یا سرپل ذهاب بازدید کرد. پاییز نیز با رنگهای زیبای برگها، گزینهای مناسب برای سفر است، بهویژه در مهر و آبان که هوا هنوز سرد نشده و مناظر پاییزی چشمنواز هستند.
زمستانها معمولاً سرد است و در برخی مناطق کوهستانی ممکن است بارش برف و یخبندان وجود داشته باشد. اگر علاقهمند به هوای سرد یا طبیعت زمستانی هستید، زمستان هم میتواند جذاب باشد، اما برای بازدید راحت از همه جاذبهها، بهار بهترین زمان سفر به کرمانشاه محسوب میشود.
اکثریت مردم کرمانشاه مسلمان هستند و از نظر مذهبی، ترکیبی از شیعه و سنی در این منطقه زندگی میکنند. در خود شهر کرمانشاه، بیشتر جمعیت را شیعیان تشکیل میدهند، اما در بسیاری از مناطق روستایی و شهرستانهای اطراف، بهویژه در نواحی اورامانات، جوانرود، پاوه و روانسر، بخش بزرگی از جمعیت، اهل سنت و پیرو فقه شافعی هستند.
این تنوع مذهبی در کرمانشاه در عین حال با همزیستی مسالمتآمیز همراه است و مردم با وجود تفاوتهای مذهبی، قرنها در کنار هم زندگی کردهاند. همچنین اقلیتهای دینی کوچکی مانند ایزدیها و تعداد بسیار اندکی مسیحی نیز در برخی مناطق استان وجود دارند، اما جمعیت آنها نسبت به مسلمانان بسیار کم است.
در مجموع، دین غالب در کرمانشاه اسلام است، با اکثریت شیعه در مناطق شهری و اکثریت سنی در برخی نواحی غربی و شمال غربی استان.
غذاهای محلی کرمانشاه تنوع زیادی دارند و اغلب بر پایه گوشت، حبوبات، سبزیجات کوهی و روغن حیوانی تهیه میشوند. یکی از معروفترین آنها دندهکباب کرمانشاهی است که با گوشت دنده گوسفندی، پیاز و ادویههای خاص پخته میشود و بهعنوان یک غذای سنتی مجلسی شناخته میشود.
آش عباسعلی نیز یکی دیگر از غذاهای محلی< این منطقه است که با حبوبات، گوشت، رشته و ادویههای معطر تهیه میشود و طعمی غلیظ و خاص دارد. خورش خلال بادام یکی دیگر از غذاهای شاخص کرمانشاه است که از گوشت گوسفندی، خلال بادام، زرشک سیاه و زعفران درست میشود و معمولاً در مهمانیها و مراسم رسمی سرو میشود.
کوفتهریزه نخودی یا کوفته کرمانشاهی از دیگر غذاهای سنتی است که با نخود، گوشت و سبزیجات تهیه میشود. آش ترخینه نیز با استفاده از ترخینه (مخلوط بلغور و دوغ ترش)، سبزیجات محلی و حبوبات پخته میشود و بیشتر در فصول سرد مصرف دارد.
در کنار غذاها، نان کلانه که نوعی نان محلی نازک با سبزی کوهی است و روی ساج پخته میشود، جایگاه خاصی در فرهنگ غذایی مردم دارد. همچنین روغن حیوانی کرمانشاهی از شهرت ملی برخوردار است و در پخت بسیاری از غذاها و شیرینیهای محلی به کار میرود.
استان کرمانشاه با قرار گرفتن در دامنههای رشتهکوه زاگرس، دارای کوههای متعددی است که هم از نظر طبیعی و هم تاریخی اهمیت زیادی دارند. در ادامه، چند کوه معروف این استان معرفی میشود:
کوه پراو (پَرو) در شمال شرقی شهر کرمانشاه قرار دارد و یکی از بلندترین کوههای زاگرس است. بلندترین قله آن به نام «چال کبود» با ارتفاع حدود ۳۳۵۰ متر، معروف است. در دل این کوه، غار قوری قلعه و غار عظیم پراو قرار دارند؛ دومی یکی از عمیقترین غارهای عمودی دنیا محسوب میشود.
کوه بیستون از دیگر کوههای مشهور استان است که در شرق شهر کرمانشاه و نزدیکی شهر بیستون قرار دارد. این کوه بهخاطر کتیبهها و نقشبرجستههای دوران هخامنشی، اشکانی و ساسانی، بهویژه کتیبه داریوش بزرگ، شهرت جهانی دارد و در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
کوه شاهو در نواحی غربی استان و در مرز با استان کردستان واقع شده است. این کوه با طبیعتی بکر و جنگلهای بلوط، بخشی از منطقه اورامانات را تشکیل میدهد و مقصدی محبوب برای کوهنوردان و طبیعتگردان است.
از دیگر کوههای مهم استان میتوان به کوه ویس در نزدیکی شهر اسلامآباد غرب، کوه تخت شاه و کوه بدر در مناطق غربی اشاره کرد. این کوهها نهتنها اهمیت زیستمحیطی دارند، بلکه بخشی از هویت تاریخی و فرهنگی مردم منطقه را نیز شکل دادهاند.