ریشه نام جزیره هرمز به واژه "هورموغ" یا "هرمزد" بازمی‌گردد که از کلمات "خورموز" یا "خورموغ" گرفته شده و به معنای لنگرگاه است طبق اطلاعات فارا گشت کوروش کبیر. برخی نیز معتقدند که این نام از ترکیب "هور" (به معنی خورشید) و "موغ" (به معنی نخل یا نخلستان) گرفته شده است. همچنین، در گویش محلی، "مغ" به معنای نخل است. شباهت ظاهری نام هرمز با "اهورامزدا" نیز سبب شده برخی به اشتباه این دو را مرتبط بدانند.
جزیره هرمز یکی از جزایر تاریخی و استراتژیک ایران در خلیج فارس است که در دهانه تنگه هرمز قرار دارد و از گذشته‌های دور نقشی مهم در تجارت و نظامی‌گری منطقه ایفا کرده است. در دوران باستان، این منطقه بخشی از مسیرهای مهم بازرگانی بین شرق و غرب بود و کشتی‌هایی که کالاهایی همچون ادویه، ابریشم و پارچه را از هند و چین به اروپا و آفریقا منتقل می‌کردند، از نزدیکی آن عبور می‌کردند. پس از ورود اسلام به ایران، هرمز نیز به تدریج به یک مرکز مهم بازرگانی در جنوب کشور تبدیل شد. شهر قدیم هرمز که در گذشته در نزدیکی بندرعباس امروزی قرار داشت، پس از حملات مغولان تخلیه شد و مردم آن به جزیره فعلی مهاجرت کردند. در قرون ۱۳ و ۱۴ میلادی، جزیره هرمز به یکی از بندرهای پررونق تجاری در جهان تبدیل شد و بازرگانانی از نقاط مختلف، از جمله هند، چین، آفریقا و حتی اروپا، به این منطقه رفت‌وآمد می‌کردند. سفرنامه‌نویسانی مانند مارکو پولو و ابن بطوطه نیز از رونق و زیبایی این منطقه یاد کرده‌اند. در آغاز قرن شانزدهم میلادی، پرتغالی‌ها به رهبری آلفونسو د آلبوکرک جزیره را اشغال کردند و برای تسلط بیشتر بر مسیرهای تجاری خلیج فارس، قلعه‌ای مستحکم در آن ساختند. این اشغالگری بیش از صد سال ادامه داشت تا اینکه در سال ۱۶۲۲ میلادی، شاه عباس صفوی با کمک نیروهای انگلیسی، پرتغالی‌ها را از جزیره بیرون راند و بار دیگر حاکمیت ایران را بر هرمز برقرار ساخت. پس از این رویداد، اهمیت تجاری هرمز کاهش یافت و بندرعباس به تدریج جایگزین آن شد. در دوران قاجار و پهلوی، هرمز بیشتر منطقه‌ای کم‌جمعیت بود اما در سال‌های اخیر به دلیل خاک‌های رنگارنگ، طبیعت بکر و آثار تاریخی، مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته و یکی از مقاصد پرطرفدار گردشگری شده است.
جزیره هرمز در جنوب ایران و در استان هرمزگان قرار دارد. این جزیره در ورودی تنگه هرمز، یکی از مهم‌ترین و استراتژیک‌ترین گذرگاه‌های دریایی جهان واقع شده و فاصله آن تا بندرعباس، مرکز استان، حدود ۸ کیلومتر است. برای دسترسی به جزیره، مسیر دریایی از طریق قایق‌ها و لنج‌های مسافربری از بندرعباس استفاده می‌شود. شکل کلی جزیره تقریباً بیضوی است و مساحتی در حدود ۴۲ کیلومتر مربع دارد. اطراف هرمز را آب‌های نیلگون خلیج فارس فرا گرفته و به‌دلیل موقعیت خاص خود، چشم‌اندازهای طبیعی متنوعی مانند خاک‌های رنگارنگ، کوه‌های نمکی، سواحل بکر و صخره‌ای را در خود جای داده است. این موقعیت جغرافیایی باعث شده تا جزیره هرمز در طول تاریخ از نظر اقتصادی، نظامی و ژئوپلیتیکی اهمیت زیادی داشته باشد.
از نظر جمعیتی، هرمز جزیره‌ای نسبتاً کم‌جمعیت محسوب می‌شود. طبق آخرین آمارهای رسمی، جمعیت آن حدود ۷ هزار نفر است که بیشتر ساکنان در بخش‌های مرکزی و ساحلی جزیره زندگی می‌کنند. مردم هرمز بیشتر به صیادی، صنایع‌دستی، گردشگری و خدمات مرتبط با دریا مشغول هستند و در سال‌های اخیر با افزایش توجه به گردشگری، این فعالیت‌ها رونق بیشتری یافته است.
عمر زمین‌شناسی جزیره هرمز ۶۰۰ میلیون سال تخمین زده می‌شود. این جزیره ۵۰ هزار سال پیش از دل خلیج فارس سربرآورده است. جزیره هرمز بهشت زمین‌شناسی کشور است و شامل عارضه‌های مختلف طبیعی همچون تپه‌های رنگارنگ، کوه‌های آتش‌فشانی، کوه‌های نمکی، جلگه‌های پست و هموار و معدن خاک سرخ و نمک است.
مردم جزیره هرمز مسلمان هستند و بیشتر آن‌ها پیرو مذهب اهل سنت از شاخه شافعی‌اند. البته تعدادی از شیعیان نیز در این جزیره زندگی می‌کنند. ساکنان هرمز با وجود تفاوت‌های مذهبی، همزیستی مسالمت‌آمیزی دارند و در آیین‌ها، مراسم دینی و مناسبت‌های اجتماعی با احترام متقابل شرکت می‌کنند. فرهنگ مذهبی مردم هرمز با سنت‌های بومی، باورهای محلی و آداب کهن درآمیخته و نقش مهمی در زندگی روزمره آن‌ها دارد.
بهترین فصل سفر به جزیره هرمز پاییز و زمستان، به‌ویژه از اوایل آبان تا اوایل فروردین است. در این بازه زمانی، آب‌وهوای جزیره معتدل و دل‌پذیر است و دمای هوا بین ۲۰ تا ۲۸ درجه سانتی‌گراد متغیر است که برای گشت‌وگذار و بازدید از جاذبه‌های طبیعی بسیار مناسب است.در مقابل، فصل تابستان در هرمز بسیار گرم و شرجی است و دمای هوا گاهی به بالای ۴۰ درجه می‌رسد که سفر در این ماه‌ها را برای بسیاری از مسافران سخت و آزاردهنده می‌کند.
اگر قصد بازدید از جاذبه‌هایی مانند ساحل نقره‌ای، دره سکوت، الهه نمک، یا خاک‌های رنگی را دارید، فصل خنک سال بهترین زمان برای لذت بردن از طبیعت و گرفتن عکس‌های چشم‌نواز خواهد بود. همچنین در این فصل، فعالیت‌های فرهنگی و هنری محلی نیز بیشتر برگزار می‌شود و می‌توانید با فرهنگ بومی جزیره بیشتر آشنا شوید.
غذاهای محلی جزیره هرمز تنوع زیادی دارند و ریشه در فرهنگ جنوب ایران و سبک زندگی ساحلی مردم این منطقه دارند. اغلب این غذاها با ماهی، میگو، ادویه‌های تند و معطر، و گاهی هم با خاک سرخ مخصوص هرمز تهیه می‌شوند که به طعم و ظاهر آن‌ها جلوه‌ای منحصربه‌فرد می‌دهد.
یکی از معروف‌ترین غذاهای محلی هرمز، سوراغ است؛ نوعی سس یا مایع تخمیرشده‌ی ماهی که طعمی بسیار تند و خاص دارد و معمولاً همراه با نان محلی خورده می‌شود. تموشی نیز یکی دیگر از خوراکی‌های محبوب جزیره است؛ نانی نازک و داغ که داخل آن تخم‌مرغ، پنیر، یا خاک سرخ می‌گذارند و روی ساج پخته می‌شود.
هواری میگو یا هواری ماهی، پلوهایی هستند که با ماهی یا میگو، همراه با سبزیجات محلی و ادویه‌های گرم جنوبی مانند زردچوبه، دارچین و فلفل تهیه می‌شوند. مهیاوه یکی دیگر از چاشنی‌های سنتی است که از تخمیر ماهی‌های ریز به‌دست می‌آید و طعمی شور و تند دارد.
برنج دیشو، نوعی غذای خاص جنوبی است که با شیره خرما پخته می‌شود و طعمی شیرین دارد. این غذا بیشتر در وعده‌های سبک‌تر یا به عنوان دسر استفاده می‌شود. همچنین مردم محلی از غذاهای دریایی ساده مثل ماهی کبابی یا سرخ‌شده، همراه با نان محلی، بسیار استفاده می‌کنند.
در مجموع، غذاهای جزیره هرمز ترکیبی از طعم‌های تند، شور، ترش و گاهی شیرین هستند که تجربه‌ای متفاوت و هیجان‌انگیز برای مسافران رقم می‌زنند.
