مسجد شیخ لطف الله یکی از مساجد ایران به شمار می‌رود که به‌واسطه تزیینات بی‌بدیل و معماری فوق‌العاده عالی، بسیار شگفت‌انگیز و تماشایی است. این مسجد در میدان نقش جهان اصفهان قرار دارد

ساخته شده در سال 1602 الی 1619 میلادی یکی از مسجدهای معروف اصفهان است که در ضلع شرقی میدان نقش جهان واقع شده. این مسجد شاهکاری از معماری و کاشی کاری در قرن یازدهم هجری است که توسط محمدرضا اصفهانی از معماران نامدار آن دوره بوده ساخته شده.

این مسجد به فرمان شاه عباس بزرگ در مدت هجده سال بنا شده که مقابل کاخ عالی قاپو و همسایگی مسجد شاه است. این مکان برای تجلیل از شیخ لطف الله جبل عاملی( شیخ لطف الله یکی از علمای بزرگ عصر صفوی ست که اهل جبل لبنان بوده و مانند شیخ بهائی و برخی دیگر علما توسط شاه عباس از لبنان به ایران مهاجرت کردند. او ابتدا در مشهد و قزوین و سپس در اصفهان ساکن شد و همچنین پدر زن شاه عباس نیز بوده است) بنا گردیده. طرح مسجد در زمانی که نقشه چهارباغ و باغ هزار جریب به مرحله اجرا درآمده ریخته شده و در دورانی که معماری صفویه به اوج خود شکوفایی خود رسیده بود مورد بهره برداری قرار گرفت. این مسجد بر خرابه های مسجدی دیگر که قبلا در آن محل بوده ساخته شده. حکومت صفوی به دین اسلام و مذهب تشیع بسیار بها داده و از علمای آن تکریم می کرده و از این رو درمحل زندگی شیخ مسجد و مدرسه ای به نام او ساخته شده که در این محل به تدریس دروس فقهی جلسات دینی اشتغال داشته. تزئینات کاشی کاری مسجد شیخ لطف الله در داخل از ازارهها به بالا همه از کاشی های معرق پوشیده شده. شماری از کاشی کاری های معرق درون و بیرون گنبد و کتیبه های خط ثلث آن به خط علیرضا تبریزی عباسی است. این مسجد به دلیل اینکه نه مناره دارد و نه دارای شبستان ورودی (حیاط) است و همچنین پله می خورد مشابه سایر مساجد نیست. این مسجد به دلیل تقارن میدان نقش جهان و قرار داشتن مسجد رو به روی کاخ عالی قاپو منجر به این مسئله شد که نتوان صحن یا حیاطی رو به قبله که برای نمازگزاری استفاده می شده را برای آن طراحی کرد. سبک معماری این بنا به شیوه ی اصفهانی است . جلو خان ( فضایی وسیع جلو در ورودی بنا) مسجد با عقب نشینی از بدنه شرقی میدان آغاز می شود و بعد از چهار پله به محور سردر می رسیم. قسمت پایینی دیوارها و سکوهای بزرگ کناری این محوطه با سنگ مرمر پوشیده شده. در ورودی مسجد به صورت دو لنگه و از چوب چنار یک پارچه ساخته شده اند و پس از گذشت چهارصد سال هموز هم پا برجا هستند. در جلوی مسجد حوض هشت ضلعی زیبایی قرار داشته که در اواخر دوره ی قاجار یرداشته شده است. سردر معرق آن تا پایان سال 1011 هجری قمری ساخته و پرداخته شده و اتمام ساختمان و تزئینات آن در سال 1028 هجری قمری بوده است. کتیبه سردر مسجد به خط ثلث علیرضا عباسی استو نام معمار بنا نیز محمدرضا اصفهانی ست که در داخل محراب زیبای مسجد در دو لوحه کوچک به این صورت ذکر شده : عمل فقیر حقیره محتاج به رحمت خدا محمدرضا بن استاد حسن بنا اصفهانی 1028. استفاده از نور طبیعی و رنگ های زیبا همه و همه از جمله ویژگی های چشمگیر این بناست. یکی دیگر از ویژگی های این مسجد چرخش 45 درجه ای است که با محور شمل – جنوب که در اصطلاح به آن پاشنه می گویند علت وجود این پاشنه (چرخش) این بوده که چون در ورودی مسجد به سمت شرق میدان است که اگر مسجد را به همین جهت می ساختند کار جهت یابی قبله مختل می شد که در اینجا با ایجاد یک راهرو که از ابتدا ورودی مسجد به سمت چپ و سپس به سمت راست می چرخد این مشکل را حل کردند که از بیرون بنا اثری از کجی و پیچش نیست. یکی از شاهکارهای بی نظیر را معماری در محراب این مسجد می توان مشاهده کرد. در محراب از کاشی های معرق ( قطعات بریده شده کاشی که نقوش مختلف را از رنگ های متفاوت تراشیده و کنار یکدیگر قرار داده و به شکل قطعای بزرگ درآورده ) و مقرنس های(نوعی تزیین با فرورفتگی ها و برجستگی هایی از روی نظم و قاعده به صورت طبقاتی روی هم هستند. در واقع نوعی تجسم سه بعدی و برجسته هست) بسیار ظریفی استفاده شده.

کتیبه های دیگر در اطراف محراب وجود دارد که به خط علیرضا عباسی است و روی آنها روایتی از پیامبر (ص) و امام ششم (ع) نقل شده است و علاوه بر این روایات اشعاری نیز روی کتیبه ها نوشته شده که بنا به اظهار کارشناسان سراینده ی آنها شیخ بهائی (دانشمند و شاعر دوره ی صفوی) بوده و خطاط کتیبه های شعری نیز باقر بنا بوده است.محراب مسجد به خاطر وجود رنگ تمیز و صافی که دارد و همچنین ترکیبات و خطوط هماهنگش بسیار گیراست. محراب از یک طاق کنگره دار تشکیل شده که بر فراز آن نقوش ظریف اسلیمی(نوعی نقش با شاخ و برگ گیاهان) بسته شده و از داخل دارای مقرنس های صدفی شکل است که در انتهای آن به نقوش گیاهی زیبایی آراسته شده است. یکی دیگر از ویژگی های این بنا طرح طاووس در مرکز داخلی گنبد هست که پرهای آن به وسیله نور وارد شده از طاق بالای در ورودی مسجد تکمیل می شود.