مسجد امام را با نام‌های مختلفی می‌شناسند. در کتب تاریخی همانند «عالم آرای عباسی» یا «وقایع السنین و الاعوام»، از این مسجد با نام‌های «مسجد جامع جدید عباسی» و «مسجد جامع عباسی» یاد شده است. همچنین این مسجد با نام‌های «مسجد شاه» یا «مسجد سلطانی» نیز معرفی شده است. دلیل تمام این نام‌گذاری‌ها یکسان است. در تاریخ روایت شده که شاه عباس اول، دستور ساخت این مسجد را صادر کرده است. به همین خاطر بانی اصلی مسجد را شاه عباس اول می‌دانند. از‌این‌رو آن را با اسامی سلطانی، عباسی یا شاه نام‌گذاری کرده‌اند

بنا در ضلع جنوبی میدان نقش جهان واقع شده. این بنا به فرمان شاه عباس بزرگ و برای شادی روح جدش شاه طهماسب در سال 1020 هجری قمری برابر با 1611 میلادی در بیست و چهارمین سال سلطنت وی شروع به ساخت و در دوره شاه صفی به پایان رسید. از مهم ترین بناهای عصر صفویه است. این بنا نمایانگر اوج یک هزار سال مسجد سازی در ایران است. بنا از نظر ویژگی های معماری تزئینات غنی و آثار نفیس دیگر از برجسته ترین آثار معماری ایران است. تمام مسجد دارای تناسبی شاهانه بوده و بر شالوده ای وسیع بنا گردیده. قوس نیم گنبد سردر خارجی در میدان 27 متر بلندی دارد. دوقابی که در دو طرف در ورودی واقع شده اند طرح سجاده را دارند . در فاصله ای بیشتر حجم جالب توجه این نما بر اثر رنگ آبی درخشانش کاملا بر میدان مسلط است و در تضاد با کاخ شاهی (عالی قاپو) برتری خیره کننده ای دارد. جلو خان ( فضایی وسیع در جلو درورودی بنا) رو به شمال است. همانطور که لازمه میدان بوده ولی از آنجا که محراب باید رو به قبله باشد ( یعنی شمال شرقی به جنوب غربی) برای جلوگیری از قناس شدن طرح مسجد افراد از جلو خان وارد دهلیزی ( به معنای دروازه یا دالان) عالی می شوند. این دهلیز مدور بوده و به خاطر همین هیچ جهتی ندارد می تواند مانند پاشنه ای باشد که محور بنا روی آن میچرخد. دهلیز رو به طاق بلند ایوان شمالی باز می شود و از عمق تاریک آن ناگهان حیاط روشن از آفتاب را می بینید. در مسجد هیچ پله یا نرده یا صفه ای وجود ندارد هیچ در بسته ای دیده نمیشود، هیچ دالان تونل مانند ،جایگاه همسران ، غلام گردشی ، هیچ ساختارجداگانه ای مانند مذبح ( جایگاه قربانی کردن) ، هیچ فضای اختصاصی و... همانطور که هیچ مراسم اختصاصی ، هیچ شی مقدسی و هیچ سلسه مقامات دینی موجود نیست. سبک معماری بنا به شیوه ی اصفهانی است . در مسجد هفت سنگاب ( ظرف بزرگ سنگی است که در گذشته آن را آب پر میکردند و برای وضو و آب خوردن بکار میرفته است) وجود دارد که از جسن مرمر و یشم و آهک هستند. کتبه سردر مسجد به خط ثلث علیرضا عباسی در سال 1025 هجری قمری نشان دهنده ی آن است که شاه عباس این مشجد را از مال خالص خود بنا کرده است. محاسبه جهت قبله توسط شیخ بهایی انجام شده و این قبله یابی که توسط ابزارهای آن زمان صورت گرفته تنها هفت درجه با جهت واقعی تفاوت دارد.ارتفاع گنبد مسجد شاه 52 متر و قطر آن 5/23 متر است و ارتفاع مناه های سردر آن 40 متر است.ارتفاع ایوان بزرگ جنوبی مسجد 33 متر است و دو مناره در طرفین آن قرار گرفته اند که ارتفتع هرکدام 48 متر می باشد . از نکات جالب در این مسجد انعکاس صوت در مرکز گنبد جنوبی است . مسجد دارای دو شبستان قرینه در اضلاع شرقی و غربی صحن می باشد که شبستان شرقی بزرگتر ولی ساده و بی تزیین است و شبستان غربی کوچکتر اما تزئیناتی با کاشی های خشت هفت رنگ دارد و محراب آن هم از زیباترین محرابهای مساجد اصفهان هست. در دو زاویه جنوب غربی و جنوب شرقی مسجد دو مدرسه به طور قرینه قرار دارد که مدرسه زاویه جنوب شرقی را که حجره هایی هم برای سکونت طلاب دارد را مدرسه ناصری و مدرسه زاویه جنوب غربی را سلیمانیه می نامند.

None

None

None