کاخ چهلستون یکی از نمونه‌ باغ‌های سلطنتی به جامانده از دوره صفوی در شهر اصفهان است که با نام باغ موزه چهلستون نیز شناخته می‌شود. در واقع، این باغ بخش کوچکی از باغ وسیع جهان‌نما است که شاه عباس اول با احداث کوشکی در میان آن هسته نخستین کاخ چهلستون را ایجاد کرد

این کاخ بالغ بر 6700 مترمربع مساحت دارد و در شرق خیابان چهارباغ پایین و جنوب خیابان سپه و غرب میدان نقش جهان قرار دارد. در دوره شاه عباس اول احداث آن آغاز و در وسط آن عمارتی ساخته شد. شاه عباس اول کوشکی در میان باغ بنا نهاد که هسته ی اولیه کاخ را تشکیل داد که تالار میانی کاخ میانی کاخ چهلستون و غرفه های چهارگوشه آن را در بر می گرفته. در زمان سلطنت شاه عباس دوم ساختمان تکمیل شد و در آن تغییرات کلی داده و تالار آیینه ، تالار بیست ستون ، دو اتاق بزرگ شمالی و جنوبی تالار آیینه ، ایوان های طرفین سالن پادشاهی و حوض بزرگ مقابل تالار با تمام تزئینات نقاشی و آیینه کاری و کاشی کاری دیوارها و سقف ها به آن اضافه شده.

تالار مرکزی کاخ که اختصاص به مهمان خارجی و شخصیت های کشورهای خارجی دیگر داشت حاوی نقاشی هایی است که وقایع تاریخی دوران های مختلف را بیان می کند. این سالن باشکوه که به گنبدی منقوش استواراست با لچکی های رنگارنگ ( لچک به معنی گوشه است) و طرح های طلایی و شفاف از شاهکارهای هنری آن عصر محسوب می شوند. در کاخ چهلستون در سمت راست تالار پادشاهی آن نقاشی نادرشاه افشار در جنگ کرنال و در سمت چپ تالار شاه اسماعیل اول در جنگ چالدران به تصویر کشیده شده اند. ایوان کاخ تشکیل شده از دو بخش است که یک بخش بر 18 ستون بلند استوار است و چهار ستون وسطکه بر روی چهارشیر سنگی قرار گرفته و حجاری آن ها به شکلی است که دو شیر به یک سر انسان نشان داده می شوند. از دهان این چهارشیر آب فوران می کرده و به حوض مرمری تالار می ریخته . آب باغ در گذشته از شاخه ای از مادی (فدن) تامین میشده و پس از طی مسافتی از انتهای باغ به میدان نقش جهان وارد می شده( در حال حاضر آب باغ از چاهی عمیق تامین می شود). قسمت دیگر که کمی مرتفع است سر در ورودی تالار را تشکیل می داده و بعضی منابع آن را تالار آیینه نامیده اند این قسمت بر ستون قرار گرفته و سراسر آن مزین به آیینه کاری وسیع و پرکاری است که در آن آینه های ریز و خوش نقش به صورت معرق در کنار آیینههای قدی و خشتی به کار رفته اند. سقف تالار از قاب های چوبی و به اشکال مختلف هندسی ساخته شده اند. تصویر قرینه حوض مرمر وسط ایوان در تزئینات سقفی مشاهده می شود. این قرینه سازی شباهت بسیاری با ایوان کاخ عالی قاپو دارد. سقف باشکوه نقاشی تالار بیست ستون و سقف آیینه کاری تالار آیینه و مدخل آیینه کاری تالار محل جلوس شاه عباس دوم بوده . س

تون های عظیم تالارهای بیست ستون و تالار آیینه خانه هریک از آن ها تنه یک درخت چنار است. تزئینات عالی طلاکاری سالن پادشاهی و اتاقهای طرفین تالار آیینه و تابلو های بزرگ نقاشی تالار پادشاهی که شاهان صفوی از جمله شاه عباس اول در حال پذیرایی از ولی محمدخان فرمانروای ترکمنستان ، شاه عباس اول در جنگ چالدران، شاه تهماسب اول در حال پذیرایی از همایون شاه پادشاه هندوستان، شاه اسماعیل اول در جنگ با شکیب خان ازبک (نبرد مرو) ، شاه عباس دوم در حال پذیرایی نور محمدخان امیر ترکمنستان در سلسه اشترخانیان، نادرشاه افشار در جنگ کرنال. تصویری از شاه عباس اول با تاج مخصوص و مینیاتورهای دیگر در اتاق گنجینه کاخ چهلستون وجود دارد. آثار پراکنده ای از دوران صفوی مانند سردر مسجد قطبیه و سردرهای زاویه درب کوشک، آثاری از مسجد درب جوباره و مسجد آقاسی که بر دیوارهای ضلع غربی و جنوبی باغ نصب شده. سال ساخت بنا ، بنا بر شعری که در قسمت تالار از زیر گچ بیرون کشیده شده در سال 1057 هجری قمری(1026 خورشیدی و 1647 میلادی) یعنی در پنجمین سال سال سلطنت شاه عباس دوم است. شیر سنگی ها و مجسمه های اطراف حوض و داخل باغچه ها تنها آثاری است که از دو قصر باشکوه دیگر در عصر صفوی یعنی عمارت سرپوشیده و آیینه خانه باقی مانده و به این محل آورده شده اند. تندیس های چهارگانه در گوشه های استخر باغ آناهیتا ایزد بانوی آب ها هستند. اگر چه انعکاس ستونهای بیست گانه تالارهای کاخ در استخر مقابل کاخ مفهوم چهل ستون را بیان می کند ولی علاوه بر آن چون عدد چهل در ایران قدیم کثرت و تعدد را می رسانده وجه مثالی کاخ چهلستون هم می تواند به علت تعداد زیاد ستون های آن باشد. در ابتدا ستون ها با پوششی از آیینه کاری های زیبا تزئین شده بودند که در زمان حکومت ظل السلطان قاجار( پسر ناصرالدین شاه) در اصفهان این آیینه کاری ها تخریب و روی نقاشی های صفوی با گچ پوشانده شده بود. انجمن مقدس ولی اصفهان که اصلی ترین نهاد سیاسی و تصمیم گیری شهر اصفهان در دوره ی اول مشروطه بوده بین سالهای 1324 تا 1326 هجری قمری ( یعنی از مهاجرت قم تا به توپ بستن مجلس) در محل کاخ چهلستون تشکیل می شده.